Twierdza
Dęblin

Forsowanie Wisły w sierpniu 1944

W 1944 w rejonie Dęblina toczyły się działania bojowe jednostek I Armii Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Berlinga. W dniach 28 VII - 6 VIII 1944 w ramach operacji brzesko - warszawskiej I Frontu Białoruskiego, mającej na celu opanowanie przyczółków na lewym brzegu Wisły, trwały tu krwawe walki. Straty w szeregach I Armii WP wyniosły 873 żołnierzy. Chociaż żołnierze I Armii zdołali jedynie zdobyć na krótko niewielki przyczółek w rejonie wsi Głusiec, to swymi działaniami związali znaczne siły nieprzyjaciela, ułatwiając tym samym sąsiednim armiom radzieckim uchwycenie przyczółków pod Magnuszewem i Kazimierzem Dolnym. Bohaterem walk w tym czasie został kapral Michał Okurzały, radiotelegrafista z 1. Dywizji im. Tadeusza Kościuszki.
//////////////////Apel poległych //////////////////////
Apel poległych odczytywany raz w roku na uroczystościach walk w forsowaniu Wisły między Dęblinem a Puławami przez jednostki 1 Armii WP w1944 r.
Dla upamiętnienia czynu zbrojnego żołnierzy 1 armii Wojska Polskiego walczących o przyczółki nad Wisłą pod Dęblinem i Puławami w 1944 r. wygłoszony pod kopcem kpr. Michała Okurzałego w dn. 4 sierpnia 2014 r.
Kombatanci 1 armii Wojska Polskiego!
Kombatanci Wojska Polskiego!
Mieszkańcy nadwiślańskiej ziemi puławskiej, dęblińskiej i kozienickiej!
Żołnierze Wojska Polskiego, harcerze, młodzieży!
Rodacy! Słuchajcie wszyscy!
Stajemy dziś do apelu poległych, w rocznicę walk o przyczółki wiślane pod Puławami i Dęblinem, pod kopcem kpr. Michała Okurzałego, którego los jak w soczewce obrazuje los żołnierzy 1 armii Wojska Polskiego. Jak w piosence, doszli oni znad rosyjskiej Oki nad brzegi Wisły, i wielu z nich zostało tu na zawsze. Wywiezieni po klęsce wrześniowej w głąb Związku Radzieckiego, trafili nad Okę z zesłania, po morderczej pracy w tajdze, w fabrykach i kopalniach Uralu, przy wyrębie lasów Syberii i ze stepów Kazachstanu. Nie zdążyli, jak ich poprzednicy, do korpusu gen. Andersa. Jak w piosence, zrzucili roboczy łach zesłańca, by włożyć polski mundur i z bronią w ręku ruszyć najkrótszą drogą do Polski, przechodząc niekiedy przez swoje strony rodzinne i nie wiedząc, że nigdy do nich nie wrócą, bo wspólną decyzją wiarołomnych sojuszników ziemie te Polska miała utracić.
Zebraliśmy się tu, aby przywołać obraz ich walk i wojennego trudu, by oddać cześć i uczcić pamięć walczących tu i ginących żołnierzy 1 armii Wojska Polskiego. Pochylamy w hołdzie nasze sztandary i nasze głowy, kierujemy myśli serdeczne do żołnierzy, o których chcemy pamiętać, bo wiele im zawdzięczamy.
Wzywam Was, Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego gen. Zygmunta Berlinga. z 1 Dywizji Piechoty imienia Tadeusza Kościuszki gen. Wojciecha Bewziuka, z 2 Dywizji Piechoty imienia Henryka Dąbrowskiego gen. Antoniego Siwickiego i innych jednostek armijnych.
Bracia nasi, którzyście Ojczyźnie oddali to, co najdroższe – życie swoje …wzywam Was tu, nad Wisłę.
Wzywam Was do apelu!
Cześć ich pamięci!
Wzywam żołnierzy 2 Dywizji Piechoty, którzy jako pierwsi w księżycową noc 1 sierpnia 1944 r podjęli walkę o zdobycie przyczółka za Wisłą pod Puławami.
Wzywam żołnierzy 4 pułku piechoty płka. Melenasa, z 9, 1 i 5 kompanii, dowodzonych przez zastępcę dowódcy kpt. Jackowskiego, którzy na nielicznych środkach przeprawowych, ponosząc ciężkie straty, sforsowali Wisłę i zajęli obronę na półwyspie wiślanym w pobliżu Góry Puławskiej, trwając tam do końca walk.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Was wołam, żołnierze 1 batalionu kpt. Chlustowa , którzy po sforsowaniu Wisły na głównym kierunku uderzenia koło zburzonego mostu w Puławach rozszerzyliście przyczółek koło Góry Puławskiej prowadząc ciężkie walki bez łączności z resztą sił. I Was, żołnierze 3 batalionu kpt. Iwanowa, którym wraz z pułkową kompanią rusznic przeciwpancernych udało się osiągnąć sukces w forsowaniu i w walce o przyczółek pod Górą Puławską.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Was wzywam, żołnierze 2 kompanii 5 pułku piechoty płka Szabelskiego, którzy na podręcznych środkach przeprawowych forsując Wisłę pod ogniem nieprzyjaciela zajęliście obronę na wyspie wiślanej naprzeciw Wólki Profeckiej i Jaroszyna, wspierając następnie działania bratniej 4 i 8 kompanii oraz kompanii saperów.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Wzywam Was, żołnierze 6 pułku piechoty ppłka Muzolfa, ciężko ranionego podczas dowodzenia walką, Was, żołnierze 8 kompanii tego pułku, którzy we współdziałaniu z 3 batalionem kpt. Matuszewskiego i dywizyjną karną kompanią oraz 8 batalionem saperów kpt. Derlinga wdarliście się po przeprawie na wyspy wiślane naprzeciw Wólki Profeckiej, a później przy wsparciu baterii moździerzy i plutonu z 9 kompanii zajęliście obronę na skraju miejscowości Łęka.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Was wzywam, artylerzyści pułków 2 dywizji, 2 pułku artylerii lekkiej, 3 pułku artylerii lekkiej z 3 Dywizji Piechoty, artylerii dywizyjnej, 1 Brygady Artylerii Armat, 2 Brygady Artylerii Haubic, którzy ogniem wspieraliście walkę dywizji o przyczółek pod Puławami. Wzywam żołnierzy ciężkiego wojennego trudu, saperów z walczących pułków, 8 batalionu saperów i 1 Brygady Saperów, którzy staraliście się zapewnić środki przeprawy walczącym i wspomagaliście ich w walce.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Wzywam żołnierzy 1 Dywizji Piechoty, którzy nocą 2 sierpnia 1944 roku podjęli walkę o zdobycie przyczółka za Wisłą naprzeciw Dęblina. Was wołam, żołnierze grupy zwiadu pułkowego ppor. Kłysza z 2 pułku piechoty ppłka Sienickiego, którzy w księżycową noc dokonaliście skrytej przeprawy przez Wisłę w okolice Głuśca, prowadząc rozpoznanie sił nieprzyjaciela i zdobywając jeńców, a następnie trwaliście na wale wiślanym w oczekiwaniu na desant 2 batalionu.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Was wzywam, żołnierze 2 batalionu 2 pułku, którzy nieśliście główny ciężar walki, podejmując przed świtem tego deszczowego zimnego poranka forsowanie Wisły i walkę na drugim brzegu w okolicy Głuśca. Was, którzy w pierwszym rzucie bez strat osiągnęliście wyznaczoną rubież, i Was, którzy w drugim rzucie batalionu złożyliście już na rzece ofiarę krwi od ognia artylerii nieprzyjaciela, tracąc zdolność pomocy siłom pierwszego rzutu.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Wzywam dzielnego dowódcę 2 batalionu, kpt. Piotra Pryguna, śmiertelnie ranionego podczas dowodzenia tą akcją na dęblińskim brzegu Wisły.
Stań do apelu !
Poległ na polu chwały!
Wzywam żołnierzy trzeciego rzutu forsowania 2 batalionu, rozbitego na rzece i zepchniętego na wyspę wiślaną pod ogień nieprzyjaciela.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Wzywam Was, żołnierze dywizyjnej karnej kompanii ppor. Zielińskiego, którzy przed świtem tego dnia sforsowaliście Wisłę przy zburzonym moście kolejowym i w brawurowym natarciu opanowaliście Obóz Traugutta, posuwając się w kierunku skrzyżowania drogi z torem kolejowym i stacji kolejowej w Zajezierzu, by zająć obronę w oczekiwaniu do rana na dalsze natarcie nowych sił.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Was wzywam, żołnierze 3 kompanii ppor. Ustinowa z 1 batalionu 2 pułku, którzy poszliście śladem i na pomoc kompanii karnej, a ponosząc straty i zagrożeni odcięciem zmuszeni byliście wrócić na własny brzeg. Wzywam żołnierzy 1 kompanii z 3 pułku piechoty ppłka. Archipowicza, którzy na własnoręcznie wykonanych tratwach mieliście prowadzić działania pozoracyjne spod Borowiny, a znoszeni nurtem w okolice mostu, trafiliście pod ciężki ostrzał niemiecki.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Wzywam żołnierzy 2 batalionu 2 pułku, prowadzących ostatnią walkę pod Głuścem i nad Wisłą około południa tego dnia. Wzywam por. Prussa ostrzeliwującego się do końca na zachodnim brzegu Wisły.
Stań do apelu!
Poległ na polu chwały!
Wołam plut. Mojżesza Wronę, którego naród wymordowali Niemcy, a który trafiony w rzece niemiecką serią dał ostateczny dowód swego polskiego obywatelstwa.
Stań do apelu!
Poległ na polu chwały!
Wzywam por. Władysława Jakubowskiego, oficera polityczno-wychowawczego 2 pułku piechoty, który zginął dowodząc otoczoną przez Niemców grupą żołnierzy.
Stań do apelu!
Poległ na polu chwały!
Wzywam kpr. Michała Okurzałego, radiotelegrafistę artylerii 2 pułku piechoty, który zza Wisły przekazywał dane do prowadzenia ognia, a otoczony przez Niemców ok. godz. 11.50 podał własnej artylerii komendę do skierowania ognia na siebie, by wybić jak najwięcej Niemców.
Stań do apelu!
Poległ na polu chwały!
Wzywam do apelu artylerzystów 2 pułku piechoty, 1 pułku artylerii lekkiej, 4 pułku artylerii przeciwpancernej, 3 Brygady Artylerii Haubic i 5 Brygady Artylerii Ciężkiej wspierających ogniem krwawiącą w natarciu piechotę. Wołam żołnierzy z 1 Brygady Saperów, wspierających przeprawę swoimi nielicznymi środkami.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Wzywam wszystkich żołnierzy poległych i zaginionych bez wieści w walkach nad Wisłą pod Dęblinem i Puławami.
Stańcie do apelu!
Polegli na polu chwały!
Wzywam znanych i nieznanych z imienia żołnierzy przydzielonych z wojennej konieczności do 1 armii Wojska Polskiego z Armii Czerwonej, którzy uczyli naszych wojennego rzemiosła, a w dowodzeniu krwią własną zaświadczali o woli walki ze wspólnym wrogiem, który tylko tu, w Twierdzy Dęblińskiej, zamęczył i zagłodził na śmierć 70 tysięcy ich braci.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Wzywam wszystkich żołnierzy walczących tu jednostek 1 armii Wojska Polskiego, którzy po wojnie odeszli na wieczną wartę i nie mogli być tu dziś, wraz z nami nad Wisłą.
Stańcie do apelu!
Cześć ich pamięci!
Los wojenny rozproszył naszych braci po świecie, a ich mogiły znaczą ślady polskich wędrówek, walki i czynów bohaterskich. Ich serca pozostały na zawsze w Ojczyźnie. Przynosimy im dziś polne kwiaty znad Wisły, która była świadkiem ich walki.
Do Was się zwracam, żyjący. Niech imiona poległych zapadną w nasze serca, pamięć i umysły, a młodzi - ucząc się o dziejach ojczystych- niech będą dumni z bohaterstwa i umiłowania Ojczyzny walczących tu niegdyś żołnierzy 1 armii Wojska Polskiego. Niech ich czyny będą przykładem ofiarności dla Ojczyzny, walki o wolność narodu i codziennej dla niego służby. Niech na zawsze w pamięci narodu pozostaną imiona i dzieła tych, którzy w walce o wolność Polski oddali wszystkie swe siły i życie.